صندوق های پوشش ریسک
اگر خیلی ساده به تعریف صندوق های پوشش ریسک یا همان “صندوق پوششی” بپردازیم، باید بگوییم این صندوق ها بعبارتی شرکت های خصوصی هستند که سرمایه گذاران، سرمایه خود را جهت کسب سود از بازارهای مختلف در آن سرمایه گذاری می کنند، این شرکت ها توسط افرادی مجرب و حرفه ای مدیریت می شود، ساز و کار این شرکت ها به نحوی است که فرصت های ناب و پر ریسک سرمایه گذاری را شناسایی نموده و از آنجایی که در پروژه های پر ریسک سرمایه گذاری می کنند درصورت موفقیت سود بزرگی را نصیب سهامدارن خود می کنند.
سرمایه‌گذاری در صندوق پوشش ریسک نوعی سرمایه‌گذاری غیرنقد تلقی می‌شود، زیرا سرمایه‌گذاران ملزم هستند حداقل یک سال پول خود را در صندوق حفظ کرده و به آن دست نزنند که به این زمان، دوره قفل گفته می‌شود.
از آنجایی که شناسایی فرصت های ناب سرمایه گذاری کاری بس دشوار است، باید عنوان کرد این شرکت ها از کادر مدیریتی بسیار قوی بهره می برند و گاها به اطلاعاتی بیشتر از آنچه که دیگر فعالان اقتصادی از آن اطلاع دارند دسترسی دارند. عامل جذاب بودن بسیاری از صندوق های پوششی در شهرت و سبقه مدیران آن صندوق می باشد. مدیران صندوق های پوششی برای تحلیل عموما از تکنیک ها و روش های ریاضی، رویکردهای پیشرفته معاملاتی و تا حدی سفته بازی بهره می جویند.
از تفاوت های صندوق های پوشش ریسک با صندوق های مشترک می توان به چند مورد اشاره نمود، میزان سرمایه اولیه ای که مشارکت کنندگان در صندوق های پوششی سرمایه گذاری می کنند رقمی به نسبت بالاتر از میانگین سرمایه ای است که برای صندوق های مشترک لازم است، در صندوق های پوششی کمتر درگیر رگولاتوری و قوانین و مقررات هستند و البته که صندوق های پوشش ریسک دارای ریسک به مراتب بالاتری نسبت به صندوق های مشترک می باشند.
برای اولین بار آلفرد جونز (Alfred Jones) در سال ۱۹۴۹ “صندوق پوشش ریسک” را ابداع کرد، نظر او این گونه بود که صندوق های پوشش ریسک با خرید سهام شرکت و شورتینگ سهام دیگر از ریسک بازار جلوگیری می کنند و این گونه نوسانات بزرگ بازار را خنثی می کنند.
امروز بیشتر از ۴۰۰۰ صندوق پوششی (Hedge Fund) در آمریکا وجود در حالی که در بازار ایران هیچ صندوق پوشش ریسکی فعالیت ندارد البته محمود گودرزی مدیر عامل بورس تهران در ان باره بیان داشته است مذاکراتی را با یکی از نهادهای مالی انجام دادیم تا بتوانیم «صندوق پوشش ریسک»، صندوقی که تاکنون در بازار سرمایه استفاده نشده را راه‌اندازی کنیم.
استراتژی های سرمایه‌گذاری صندوق های پوشش ریسک
برخی از استراتژی های سرمایه‌گذاری صندوق های پوششی عبارتند از:
فروش استقراضی
فروش استقراضی به این معنا می باشد که فردی سهامی را که در مالکیت فرد دیگری است را از او قرض می گیرد و با برآورد کاهش قیمت، سهم را در بازار به فروش می رساند و در آینده مجددا آن سهام را خریداری می کند و به مالک سهم باز می گرداند. اگر پیش بینی فرد درست از آب درآید و قیمت سهام کاهشی شود، اختلاف قیمت فروش و خرید سهم، سود می باشد. صندوق های پوشش ریسک این ابزار (فروش استقراضی) را در شرایط رکودی استفاده می‌کنند و سهامی را که در مالکیت ندارند، استقراض کرده و در بازار می‌فروشند و از کاهش قیمت سهم، سود شناسایی می کنند.
ابزارهای مالی مشتقه
ابزارهایی هستند مانند قراردادهای اختیار معامله و آتی که ارزش آن‌ها بر پایه اوراق بهادار دیگری مانند سهام شرکت‌ها است. صندوق های پوششی با سرمایه گذاری در این ابزارها از فرصت های آن ها جهت سود آوری استفاده می کنند.
آربیتراژ
خرید و فروش هم زمان یک Asset یا دارایی در بازارهای متفاوت که به نیت کسب سود از تفاوت قیمت خرید و فروش بدست می آید را آربیتراژ می گویند. مدیران صندوق های پوشش ریسک به طور مداوم در رصد بازارهای مالی مختلف می باشند و به دنبال فرصت هایی که از قیمت گذاری نادرست پدید می آید می باشند. شناسایی سریع و بهره جویی از این فرصت ها، سود های قابل توجهی برای صندوق در بر دارد.
صندوق های پوشش ریسک از جمله ابزارهای سرمایه‌گذاری می باشند و تا مادامیکه سرمایه گذاران در مورد سیاست ها واستراتژی های مورد استفاده برای خود آشنا باشند، صندوق ها می‌توانند عموم استراتژی های معمول را انجام دهند. (معمولا استراتژی های سرمایه گذاری در کتابچه ای برای سرمایه گذاران شرح داده می‌شود تا پیش از سرمایه گذاری آن را مطالعه کنند) با این حال این میزان از آزادی عمل می‌تواند شدیدا خطرناک نیز باشد، اما به صندوق انعطاف زیادی می‌دهد.
معایب و ریسک های صندوق های پوششی
ریسک اهرمی: مدیران صندوق پوششی ممکن است در موقعیت های خود از اهرم استفاده کنند و اگر بازار در جهت خلاف موقعیت صندوق حرکت کنند، احتمالا ضررهای بزرگی برای صندوق موجب می شود. اوراق مشتقه و فروش استقراضی هر دو شامل ریسک اهرمی می باشند.
ریسک نقدینگی: فروش دارایی هایی که در بازار آزاد معامله نمی شوند ممکن است سخت تر از دیگر دارایی ها باشد، چرا که ارزشگذاری این دسته از دارایی ها دشوار و ابهام دار می باشد. در صورتی که صندوق برای تامین نقدینگی یا هر دلیل دیگری تصمیم به فروش دارایی بگیرد ممکن است به راحتی نتواند این دارایی ها را به فروش برساند. همچنین ممکن است یک صندوق پوششی نتواند به سرعت از صندوق های پایه خارج شود.
ریسک تمرکز: اگر سبد سرمایه گذاری صندوق متنوع نباشد و عمده سرمایه گذاری ها در یک بازار باشد، در صورتی که بازار با رکود یا ریزش مواجه باشد می تواند ضرر قابل توجهی را متوجه صندوق نماید.
کارمزد صندوق های پوشش ریسک
برخی از صندوق های پوششی مطرح
شرکت مدیریت الیوت (Elliott Management Corporation) بعنوان یکی از بزرگ ترین صندوق های پوشش ریسک شناخته می شود، این صندوق در سال 1977 آغاز به فعالیت نمود و بر اساس گزارش بلومبرگ، شرکت مدیریت الیوت 13 میلیارد دلار را بعنوان بزرگترین سرمایه تاریخ خود جمع آوری نمود.
گروه مان (Man Group) در انگلستان به ثبت رسید. این شرکت از سال 1783 مشغول به فعالیت بوده. گروه مان در دهه 19 میلادی به صندوق پوشش ریسک مبدل گردید و در سال 1994 در بورس لندن پذیرش گردید.
از دیگر صندوق های بزرگ پوشش ریسک می توان از بلک راک (BlackRock)، تو سیگما (Two Sigma)، مدیریت سرمایه AQR (AQR Capital Management) و Renaissance Technologies را برشمرد.